O artigo 40.2 da Constitución Española encomenda os poderes públicos, como un dos principios reitores da política social e económica, velar pola seguridade e hixiene no traballo e a Directiva 89/391/CEE, relativa á aplicación das medidas para promover a mellora da seguridade e saude dos traballadores no traballo, conten o marco xurídico xeral na que opera a política de prevención comunitaria.

Así pois, o mandato constitucional contido en dito artigo 40.2 da Constitución e a comunidade xurídica establecida pola Unión Europea nesta materia, configuran o soporte básico no que se asenta a Lei 31/1995 de Prevención de Riscos Laborais, ademáis dos compromisos contraídos ca Organización Internacional do Traballo, a partir da ratificación por España do Convenio 155, sobre seguridade e saude dos traballadores e o medio ambiente de traballo.

A Lei 31/1995 de Prevención de Riscos Laborais, considera que a protección do traballador fronte aos riscos laborais esixe unha actuación na empresa que desborda o mero cumprimento formal dun conxunto predeterminado, máis ou menos amplo, de deberes e obrigas empresariais e, máis aínda, a simple corrección a posteriori de situacións de risco xa manifestadas.

Por elo, a planificación da prevención dende o momento mesmo do deseño do proxecto empresarial, a avaliación inicial dos riscos inherentes ao traballo e a súa actualización periódica a medida que se alteren as circunstancias, a ordenación dun conxunto coherente e globalizado de medidas de acción preventiva axeitadas á natureza dos riscos detectados e o control da efectividade das devanditas medidas constitúen os elementos básicos do novo enfoque na prevención de riscos laborais que a Lei formula. E, xunto a iso claro está a información e a formación dos traballadores dirixidas a un mellor coñecemento tanto do alcance real dos riscos derivados do traballo coma da forma de previlos e evitalos, de xeito adaptado ás peculiaridades de cada centro de traballo, ás características das persoas que nel desenvolven a súa prestación laboral e á actividade concreta que realizan.

Segundo esta lei entenderase por «prevención» o conxunto de actividades ou medidas adoptadas ou previstas en todas as fases de actividade da empresa co fin de evitar ou diminuír os riscos derivados do traballo.

Igualmente entenderase como «risco laboral» a posibilidade de que un traballador sufra un determinado dano derivado do traballo. Para cualificar un risco dende o punto de vista da súa gravidade, valoraranse conxuntamente a probabilidade de que se produza Y consideraranse como «danos derivados do traballo» as enfermidades, patoloxías ou lesións sufridas con motivo ou ocasión do traballo.

En relación con iso, o transporte por estrada de viaxeiros caracterízase por ser un sector relevante para o desenvolvemento da economía española e que se viu especialmente influenciado polos cambios económicos, sociopolíticos e normativos acaecidos no noso país nos últimos anos e que materia de Seguridade e Saúde Laboral segue enfrontándose a unha serie de condicionantes.

A implantación de actuacións en materia preventiva nas empresas do sector vénse realizando dun xeito gradual, impulsado polo interese das administracións estatais e autonómicas, empresarios e traballadores, e as súas organizacións respectivas. As actividades de vixilancia da saúde necesitan unha aplicación práctica máis adaptada aos principios que formula a medicina do traballo.

Pero, con frecuencia xorden discrepancias na sensibilización de empresarios, traballadores, técnicos de prevención e profesionais sanitarios entre os requisitos psicofísicos para a obtención e renovación do permiso de condución nos centros de recoñecemento de condutores e a avaliación das condicións psicofísicas que se realiza nos controis de vixilancia a saúde dos servizos de prevención para determinar a capacitación laboral en condicións axeitadas de seguridade e saúde. I. elo, polas dificultades que se presentan para coñecer, dun xeito sistemático, as patoloxías derivadas da actividade do condutor profesional por estrada, nas súas distintas vertentes (accidentes de tráfico, accidentes de traballo e enfermidades profesionais). E ó carácter multifactorial que manifestan moitos dos riscos implicados, súmanse as relacións que poden, en diversas circunstancias, establecerse entre os hábitos de vida e as condicións de traballo.

A mellora da calidade e implantación da prevención de riscos laborais nas empresas do sector do transporte de viaxeiros, esixe do establecemento de estratexias e plans de acción común baseados na cooperación entre as asociacións empresariais, traballadores e organismos públicos.

A realización desta guía por parte da Federación Galega de Asociacions de Transporte de Viaxeiros en Autocar, Transgacar, xorde ante a necesidade de informar os condutores de transporte escolar e de menores da Comunidade de Galicia, en canto aos riscos laborais que se poidan producir durante o devandito transporte e cales son as medidas preventivas que deben aplicar para evitar os riscos e minimizar en todo o posible as consecuencias destes.

A Prevención de Riscos Laborais no ámbito do transporte de viaxeiros é un aspecto fundamental para o condutor, xa que este leva ao seu cargo a multitude de persoas, e é de especial importancia no transporte escolar onde os pasaxeiros son menores que poden resultar máis vulnerables que os adultos.

Tamén se quere incidir na formación do condutor en materia de Primeiros Auxilios ás vítimas de accidentes, i en concreto ao especial coidado que deben ter cos menores accidentados.

Igualmente, pola súa transcendecia social e pola responsabilade que encerra, o transporte escolar e de menores só poderá ser realizado por aquelas empresas que conten coa correspondente concesión ou autorización administrativa que, segundo o disposto nas normas de ordenación dos transportes terrestres, habilite para levar a cabo o devandito transporte. E as suas condicions de seguridade a mais de na mencionada Lei 31/1995, de prevención de riscos laborias, veñen reguladas no RD 443/2001 do 27 de Abril, sobre condicións de seguridade no transporte escolar e de menores. Por outra banda, a Orde do Mº de Fomento 1230/2013, de 31 de maio, establece as normas de control en relación cos transportes públicos de viaxeiros por estrada, que no seu artigo 10, recolle a recomendacions en materia de seguridade nos transportes regulares e discrecionais de viaxeiros en autobús.

Real Decreto 443/2001, do 27 de abril, sobre ás condicións de seguridade non transporte escolar e de menores.

1. Aos transportes públicos regulares de uso especial de escolares por estrada, cando polo menos a terceira parte, ou máis, dos alumnos transportados tivese unha idade inferior a dezaseis anos no momento en que comezou o correspondente curso escolar.
2. A aquelas expedicións de transportes públicos regulares de viaxeiros de uso xeral por estrada en que a metade, ou máis, das prazas do vehículo fosen previamente reservados para viaxeiros menores de dezaseis anos.
3. Aos transportes públicos discrecionais de viaxeiros en autobús, cando tres cuartas partes, ou máis, dos viaxeiros sexan menores de dezaseis anos.
4. Aos transportes públicos discrecionais de viaxeiros en autobús, cando tres cuartas partes, ou máis, dos viaxeiros sexan menores de dezaseis anos.

Os transportes salientados no artigo anterior só poderán ser realizados por aquelas empresas que conten coa correspondente concesión ou autorización administrativa que, conforme ao disposto nas normas de ordenación dos transportes terrestres, habilite para levar a cabo o transporte regular ou discrecional de que en cada caso se trate.

Tipo de transporte	Antigüidade dos vehículos
TRANSPORTES PÚBLICOS DE USO ESPECIAL PARA ESCOLARES	Máxima de 10 anos dende a súa primeira matriculación, ao inicio do curso (o 1 de setembro). Será de obrigado cumprimento a partir do curso 2007-08.

É importante coñecer os posibles riscos que se pode encontrar.

Nesta guía formúlase unha serie de consellos para que se poida evitar ao máximo estes perigos.

En definitiva, con esta guía pretendemos que os distintos desprazamentos no autobús escolar sexan o máis seguros posibles, de modo que non existan problemas na seguridade e se poida gozar ao máximo do tempo que se pasa na viaxe.

Características:

• Os vehículos que se utilicen para os transportes obxecto deste Real Decreto deberán estar homologados como correspondentes á categoría M.
• O asento do condutor estará protexido por unha pantalla transparente.
• A abertura practicable das ventás será, como máximo, do terzo superior destas.
• Estarán dotados de martelos rompecristais ou outros dispositivos determinados regulamentariamente, debidamente protexidos, para a súa utilización unicamente en casos de emerxencia.
• Cada menor dispoñerá da súa propia praza ou asento.
• Estarán provistos de extintores que cumpran as prescricións establecidas na Orde do 27 de xullo de 1999, así como dunha caixa de primeiros auxilios de primeiros auxilios.
• Todas as portas de emerxencia deberán abrirse doadamente dende o interior e dende o exterior, non poderán ser accionadas por dispositivos de reserva de enerxía e dispoñerán dun dispositivo que avise o condutor cando non estean completamente pechadas.
• Nas saídas de emerxencia deberá figurar a inscrición SAÍDA DE EMERXENCIA ou SAÍDA DE SOCORRO de xeito visible dende o interior e dende o exterior.
• As saídas de emerxencia deberán estar sinaladas no interior, con algún dispositivo fluorescente.
• Instalarase un dispositivo acústico de sinalización de marcha atrás que funcionará de xeito sincronizado coas luces de marcha atrás do vehículo.

Para a realización dos servizos, será requisito necesario que os correspondentes vehículos superasen favorablemente unha inspección técnica nunha estación ITV. (R.D. 443/2001, art. º 6.)

• Con antigüidade de ATA CINCO ANOS as revisións serán ANUAIS
• Con antigüidade SUPERIOR A CINCO ANOS as revisións serán SEMESTRAIS

A velocidade máxima á que poderán circular os vehículos será a establecida para o efecto no Regulamento Xeral de Circulación coa seguintes puntualización:

Para os vehículos que realicen transporte escolar ou de menores reducirase en 10 Km/h a velocidade máxima fixada con carácter xeral en función do tipo do vehículo e da vía pola que circula.

O itinerario e as paradas dos transportes encontraranse determinados na correspondente autorización de transporte regular de uso especial.

• A situación das devanditas paradas será comunicada, previamente, polo órgano que haxa de outorgar a autorización ao competente sobre a regulación do tráfico, o cal poderá propoñer as rectificacións que considere oportunas. Transcorridos tres días dende a devandita comunicación sen que o devandito órgano tivese proposto ningunha modificación, poderá outorgarse a autorización conforme ao itinerario e paradas inicialmente previstos. Non obstante, se con posterioridade se recibise algunha observación ao respecto do órgano competente en materia de tráfico, procederase á modificación da autorización que, en atención a aquela, resulte pertinente.
• Cando non resulte posible que a parada correspondente ao centro escolar estea situada dentro do recinto deste, fixarase de modo que as condicións de acceso dende a devandita parada ao centro resulten o máis seguras posible, situándose sempre á dereita no sentido da marcha.
• Cando non resulte posible que a parada estea situada no mesmo lado da vía en que se encontre o centro escolar, arbitraranse as sinalizacións e medidas pertinentes, mesmo a presenza dun axente da circulación, se é o caso, para posibilitar o seu cruzamento polos alumnos coas máximas condicións de seguridade.
• O itinerario e as paradas dos transportes regulares de uso xeral serán os que teñan fixados na concesión ou autorización en que se ampara; se ben, o órgano outorgante desta poderá, a petición da empresa transportista ou da entidade que reserva as prazas destinadas a menores, autorizar aquelas modificacións nas paradas das expedicións en que se transporte a ditos menores que resulten precisas para garantir análogas condicións de seguridade, sempre que con iso non se desvirtúen as prohibicións de tráfico que, se é o caso, se encontrasen establecidas na referida concesión ou autorización.

O traslado dos menores entre o seu domicilio e o centro escolar, deberá establecerse de tal forma que, en circunstancias normais, o tempo máximo non alcance unha hora por cada sentido da viaxe.

Sen prexuízo do cumprimento da lexislación vixente en materia de seguros obrigatorios, as empresas deberán ter cuberta de forma ilimitada a súa responsabilidade civil polos danos que poidan sufrir os ocupantes dos vehículos en que aqueles se realicen.

Sobre este particular é posible considerar os aspectos seguintes:

• Vehículos aos cales é de aplicación. Antigüidade.
• Características técnicas que debe cumprir o habitáculo dos viaxeiros.
• Aspectos relacionados coa identificación e sinalización do vehículo.
• Características técnicas de tipo mecánico.

As condicións técnicas de seguridade aplicaranse aos seguintes tipos de transporte escolar (Segundo R.D. 443/2001, art. º 1)

TIPO DE TRANSPORTE	CONDICIÓNS DE APLICACIÓN DE NORMATIVA
TRANSPORTES PÚBLICOS DE USO ESPECIAL PARA ESCOLARES	Cando polo menos unha terceira parte dos alumnos transportados teñan menos de 16 anos ao inicio do curso escolar.
TRANSPORTES PÚBLICOS REGULARES DE USO XERAL PARA ESCOLAR	Cando polo menos a metade dos viaxeiros transportados teñan menos de 16 anos.
TRANSPORTES PÚBLICOS DISCRECIONAIS	Cando tres cuartas partes, ou máis, dos viaxeiros sexan menores de dezaseis anos.
TRANSPORTES PRIVADOS COMPLEMENTARIOS	Cando unha terceira parte ou máis dos viaxeiros transportados teñan menos de 16 anos.
Os transportes salientados só poderán ser realizados por aquelas empresas que conten coa correspondente concesión ou autorización administrativa.

Ademais da homologación correspondente cumprirán as seguintes prescricións técnicas:

• O asento do condutor estará protexido por unha pantalla transparente normalizada.
• As portas de servizo serán do tipo operado polo condutor.
• Os dispositivos de accionamento de apertura de emerxencia estarán debidamente protexidos para evitar unha utilización non adecuada por parte dos menores.
• A abertura practicable das ventás será, como máximo, do terzo superior destas.
• Os asentos enfrontados a pozos de escaleira, así como os que non estean protexidos polo respaldo doutro anterior, deberán contar cun elemento fixo de protección.
• Estarán provistos de extintores, así como dunha caixa de primeiros auxilios de primeiros auxilios.
• Os vehículos de máis de 23 prazas deberán instalar dous extintores de eficacias 21 A/21A/113B, colocadas nas proximidades do condutor e no espazo existente entre o oco de escaleira traseira e o asento anterior a este.
• Os asentos enfrontados a corredores, cando haxan de ser ocupados por menores de dezaseis anos, deberán dispoñer de cintos de seguridade. No caso de ser ocupados por nenos de entre cinco e once anos os cintos de seguridade deberán ser de tres puntos e deberase dispoñer de coxíns elevadores de distintas alturas.
• Os vehículos dun só piso con máis de 22 prazas estarán dotados de:
  1. Dispositivo luminoso con sinal de emerxencia, que deberá poñerse en funcionamento nos puntos de parada, tanto de día coma de noite, mentres os viaxeiros entren ou saian do vehículo.
  2. Martelos rompecristales debidamente protexidos, para a súa utilización unicamente en casos de emerxencia.

Deberán reservarse as prazas que sexan necesarias para persoas con mobilidade reducida, próximas ás portas de servizo.

O piso do vehículo non poderá ser deslúzante. Xunto ás portas de servizo haberá barras e asas doadamente accesibles dende o exterior para facilitar as operacións de acceso/abandono.

Os bordos dos chanzos serán de cores vivas.

Nas saídas de emerxencia deberá figurar a inscrición "SAÍDA DE EMERXENCIA" ou "SAÍDA DE SOCORRO" de xeito visible dende o interior e dende o exterior.

Os que transporten alumnos con graves afectacións motorizas con destino a un centro de educación especial deberán contar con axudas técnicas que faciliten o seu acceso e abandono.

Cada menor dispoñerá da súa propia praza ou asento. No caso de vehículos do tipo turismo deberán cumprirse ademais as seguintes normas:

• Queda prohibida a utilización da praza ou prazas contiguas a do condutor por parte de menores de doce anos.
• Deberán levar un equipo homologado de extinción de incendios.
• Os nenos comprendidos entre 5 e 11 anos deberán utilizar cintos de seguridade de tres puntos e deberase dispoñer de coxíns elevadores de distintas alturas.
• Unicamente se poderá transportar unha persoa por praza.
• Todas as portas de emerxencia deberán abrirse doadamente dende o interior e dende o exterior, e dispoñerán dun dispositivo que avise o condutor cando non estean completamente pechadas.
• As saídas de emerxencia deberán estar sinaladas no interior, con algún dispositivo fluorescente.

Durante a realización dos servizos os vehículos deberán encontrarse identificados mediante o sinal V-10.

O sinal deberá colocarse dentro do vehículo, na parte frontal e na parte posterior deste, de forma que resulte visible dende o exterior.

Este pictograma poderá incluír un dispositivo luminoso segundo normativa.

Penalizarase o incumprimento da normativa aplicable segundo se indica no R.D. 443/2001, art. º 14.

Los condutores de los vehículos con que se realicen las distintas clases de transporte deberán cumprir las condiciones establecidas. (R.D. 443/2001, Art. 7.)

Os condutores deben recibir unha formación axeitada en materia de prevención dos riscos relacionados coa condución que xa explicamos anteriormente. Unha formación axeitada debería incluír as seguintes materias:

• Seguridade na vial.
• Técnicas de afrontamento ante situacións límite.
• Técnicas de relaxación e control dacredencial fatiga.
• Técnicas de control da dor de costas e colo.
• Técnicas de atención ao público.
• Primeiros auxilios en caso de accidente.

No caso de carecer desta formación, a súa responsabilidade debe limitarse á súa propia protección e á petición de axuda urxente, xa que o condutor aumenta o risco se intenta adoptar medidas de emerxencia para as que non está preparado nin equipado.

Se tamén son os responsables da carga e descarga da mercadoría, necesitan formación sobre técnicas de levantamento de cargas e han de dispoñer de medios auxiliares para manipular a mercadoría sen esforzos excesivos.

ADECUACIÓN DOS HORARIOS

Na maioría dos países aprobáronse leis e regulamentos determinando o número de horas e de quendas que poden realizarse sen un período de descanso. O convenio 153 da OIT sobre duración do traballo e períodos de descanso establece un descanso cada catro horas de condución, limita o tempo total dedicado a conducir a 9 horas diarias e 48 horas semanais e esixe, polo menos, 10 horas de descanso en cada período de 24 horas. Ademais, estas normativas esixen levar libros de ruta aos condutores onde se rexistren as horas de traballo e os descansos aplicados.

Como norma xeral de prevención de riscos, deberase dispoñer as quendas de traballo de forma que a strfatigaess dos condutores se reduza ao mínimo e as súas preferencias persoais sexan tidas en conta na medida do posible.

Será obrigatoria a presenza a bordo do vehículo durante a realización do transporte de, polo menos, unha persoa maior de idade idónea, distinta do condutor, acreditada pola entidade organizadora do servizo, salvo que expresamente se tería pactado que a acredite o transportista, que coñeza o funcionamento dos mecanismos de seguridade do vehículo, encargada do coidado dos menores durante o seu transporte e as operacións de acceso e abandono do vehículo, así como, se é o caso, da recollida e acompañamento dos alumnos dende e ata o interior do recinto escolar.

A figura do monitor ou acompañante será obrigatorio nos transportes escolares nos que polo menos a terceira parte dos pasaxeiros non superen a idade de 16 anos.

Será unha persoa distinta ao condutor, e estará acreditada pola entidade organizadora do servizo. Será obrigatorio polo menos un monitor por autobús escolar.

A normativa ao respecto queda recollida no artigo 8 do RD 443/2001.

A devandita normativa di que durante a realización do transporte, será obrigatoria a presenza a bordo do vehículo de polo menos, unha persoa maior de idade idónea, distinta do condutor.

Requisitos

A entidade organizadora do servizo, acreditará os acompañantes, salvo que expresamente se tería pactado que a acredite o transportista. E a credencial do acompañante non supón necesariamente relación laboral coa entidade organizadora do servizo. Non poderá realizarse o transporte sen que este se encontre a bordo do vehículo, salvo que a non realización do transporte implicase un risco maior para os menores. Non obstante, a reiteración desta circunstancia poderá ser considerada como incumprimento do contrato. O transportista será responsable do cumprimento desta obriga con independencia da quen corresponda achegar o acompañante conforme ao que se tivese especificado no correspondente contrato.

Entre outros esixiranselles os seguintes requisitos os acompañantes:

• Coñecementos en primeiros auxilios, seguridade vial e transporte escolar.
• Coñecemento dos mecanismos de seguridade do vehículo.
• Deberá coñecer o funcionamento dos mecanismos de seguridade do vehículo.
• Capacitación no manexo de menores de idade e nenos con minusvalidez.
• Carecer de antecedentes penais.
• Ter o seu respectivo contrato de traballo e prestacións legais.

Funcións

• Encargarse do coidado dos menores durante o transporte e as operacións de acceso e abandono do vehículo e evitar que molesten ao condutor.
• O acompañante de transporte escolar é o encargado da orde, a seguridade e a atención persoal do escolar, dentro do autobús durante os traxectos, así como nas paradas.
• Sempre se asegurará de entregar os escolares no lugar convido co Centro Escolar e a persoa responsable indicada pola Dirección do colexio. En caso de non estar esta persoa ou alguén debidamente autorizado, os nenos permanecerán no interior do autobús.
• En caso de que, por algunha circunstancia, os nenos tivesen que baixar do autobús, o Acompañante velará por eles reuníndoos en sitio seguro e a unha distancia prudencial do autobús para evitar manobras perigosas de vehículos.
• Encargarase do coidado dos menores durante o seu transporte e das operacións de acceso e abandono do vehículo, así como, se é o caso, da recollida e acompañamento dos alumnos dende e ata o interior do recinto escolar, nos seguintes supostos:
  1. Os transportes con autorización de transporte regular de uso especial e en todo caso, sempre que se transporten alumnos de centros de educación especial, deberán contar cun acompañante coa cualificación laboral necesaria para a axeitada atención a este alumnado de necesidades educativas especiais.
  2. En calquera caso cando, polo menos, o 50 por 100 dos viaxeiros sexan menores de doce anos.
• Comprobación de que haxa un só ocupante por asento e que ninguén vaia de pé.
• O Acompañante sempre irá na parte de central a traseira do vehículo para a mellor visión da pasaxe e o mantemento da orde. Coñecerá os sistemas de emerxencia do vehículo (apertura de portas, xanelas de saída de emerxencia, etc.).
• Non poderá realizarse o transporte sen que este se encontre a bordo do vehículo, salvo que a non realización do transporte implicase un risco maior para os menores. Non obstante, a reiteración desta circunstancia poderá ser considerada como incumprimento do contrato. O transportista será responsable do cumprimento desta obriga con independencia da quen corresponda achegar o acompañante conforme ao que se tivese especificado no correspondente contrato.
• No suposto de avaría no transporte, o Acompañante permanecerá dentro do autobús coa pasaxe, entretendo os escolares ata que a empresa transportista supere a eventualidade.
• Se o Acompañante detecta anomalías no condutor, como exceso de velocidade, conduta irregular, precipitación ou calquera outra conduta análoga, poñerá en coñecemento da súa Empresa e da Dirección do Centro Escolar a que pertenzan os escolares, estas circunstancias.

• Chegar á parada do autobús con tempo abondo. Polo menos 5 minutos antes.
• Esperar ao autobús na área designada para iso, nun lugar seguro e lonxe da estrada. Cando se achegue o autobús manterse polo menos a dous metros de distancia.
• Non camiñar por detrás do autobús xa que é posible que o condutor non o vexa e pode atropelalo se dá marcha atrás.
• Non subir ao autobús ata que estea totalmente parado.
• Se é necesario cruzar a estrada, facelo por diante do autobús e sempre camiñado pola beirarrúa. Recordar que sempre hai que mirar primeiro á esquerda, despois á dereita e logo novamente á esquerda.
• Cando o autobús pare totalmente e as súas portas estean abertas, gardar a quenda e subir tranquilamente pola porta que corresponda e sen empurrar os seus compañeiros. Os nenos máis pequenos sempre terán prioridade sobre o resto.
• Utilizar os pasamáns ou asas para evitar caídas e vixiar que a roupa e mochilas non se enganchen nos pasamáns ou coas portas do autobús.
• Unha vez no autobús dirixirse ordenadamente ao asento.

• Debes viaxar correctamente sentado no teu asento, co cinto de seguridade abrochado. Ocupa unha praza e non adoptes posturas incorrectas como ir de xeonllos, mirando cara a atrás, de pé, cos pés nos asentos, cos pés sobre os repousabrazos, etc.
• Non molestes ou distraias o condutor, permíteo en todo momento que teña un correcto campo de visión.
• Non che apoies nas portas, nin saques ningunha parte do corpo pola xanela.
• Non botes ningún obxecto á vía pública.
• Non toques nin xogues con ningunha dos sinais e demais elementos que haxa no autobús.
• Coida e mantén limpo o autobús. Non comas nin bebas dentro del, e trata ben os asentos.
• Mantén os corredores libres de calquera obstáculo, especialmente nos momentos anteriores ás paradas, para que dese modo poidas previr posibles caídas causadas por freadas inesperadas ou cambios bruscos de dirección do autobús.
• Coloca a túa mochila ao lado dos pés ou no regazo.
• Segue sempre as instrucións do condutor e do monitor. Este vehículo é un lugar máis de convivencia no que é necesario que teñas un bo comportamento en todo momento.
• Nin berres nin alborotes. Utiliza un ton de voz axeitado sen molestar aos demais compañeiros nin tampouco ao condutor ou monitor.
• Non xogues ás cartas ou fagas outras actividades coas que non manteñas a postura axeitada do asento asignado.
• Non te dirixas aos peóns ou condutores doutros vehículos oralmente ou mediante xestos.
• Non cantes, berres ou realices xogos que supoñan levantarte dos asentos.
• Non debuxes sobre o bafo dos cristais.
• Antes de chegar á parada prepárate para descender collendo as túas pertenzas.

• Prepárate a saír no momento no que o autobús parase completamente.
• Prepárate a saír no momento no que o autobús parase completamente.
• Manter a orde á saída do autobús. Os nenos máis pequenos sempre terán prioridade respecto o resto.
• Usa os pasamáns ou asas ao igual que á suba, tendo coidado en calquera parte que se puidese enganchar.
• Se tes que cruzar a calzada, non cruces nin por diante nin por detrás deste. Espérate ata que marchase o autobús.
• Para brevemente antes de baixar por completo e asegúrate que non vén ningún automóbil nin polo lado dereito nin o esquerdo.
• Segue as indicacións do coidador ou dos axentes de seguridade, que poidan estar a regular o tráfico á chegada dos escolares. Dese modo cruzarás a rúa con total tranquilidade sen preocuparte dos vehículos próximos.
• O acceso e abandono dous menores aos vehículos deberá realizarse pola porta máis próxima ao condutor ou, non seu caso, ao acompañante.

Os traballadores do sector transporte realizan unha serie de actividades que poden dar lugar a danos á súa saúde xa sexa en forma de accidentes laborais como de enfermidades relacionadas co traballo. As actividades son moi variadas en función de cada empresa.

• Condución do autobús.
• Atender a suba e baixada dos menores.
• Atender a emisora do centro de coordinación.
• Mantemento da orde no interior do vehículo.
• Mantemento do vehículo.
• Carga e descarga de equipaxes.
• En caso de accidente, solicitar asistencia e dar os primeiros auxilios aos menores.

O labor fundamental dun servizo de prevención dunha empresa de transportes é o control axeitado destes riscos, deseñando as medidas preventivas que os eliminen ou canto menos os minimicen. De forma xenérica, as medidas preventivas pasan por unha combinación entre remuneración axeitada, formación e información dos traballadores, control sindical sólido, cumprimento estrito das normas polo empresario, adecuación dos horarios, promoción de hábitos saudables, deseño axeitado do posto de traballo e vixilancia médica da saúde dos traballadores.

Durante o transcurso do transporte escolar podémonos encontrar ante múltiples factores de risco, ante os cales debemos tomar unha serie de medidas preventivas para evitar que se convertan en accidentes.

A continuación imos expoñer cales son os factores de riscos máis importantes que se detectan nas avaliacións de riscos das empresas de transporte así como os procedementos para o control e a redución destes.

O acceso e abandono dos menores aos vehículos deberá realizarse pola porta máis próxima ao condutor ou, no seu caso, ao acompañante.

En todo caso, o devandito acceso e abandono deberá realizarse baixo a vixilancia dunha persoa maior de idade que deberá asegurarse de que aquel se efectúa de xeito ordenado.

As caídas pódense producir a distinto nivel ou ó mesmo nivel.

As de distinto nivel trátanse das caídas producidas á suba e baixada do autobús.

Para evitar ese risco utiliza elementos de protección situados nos autobuses como son as asas ou as varandas de protección. Estes sérvenlles para que te poidas agarrar de modo que subas ou baixes do autobús de xeito moito máis seguro.

Causas:

• Desniveis, ocos, aberturas en chans e superficies de tránsito.
• Saltar ao subir ou baixar do vehículo, sen usar os estribos e apoios existentes.
• Uso de escaleiras en mal estado.

Prevencións:

• Os desniveis, ocos e aberturas de chans protexeranse mediante sistemas de seguridade que impidan a caída a través destes.
• A subida e baixada da cabina dos vehículos realizarase utilizando os estribos e os apoios existentes.
• Utilizaranse escaleiras en boas condicións de seguridade: resistentes e cos elementos de seguridade necesarios para que se poidan usar sen risco.
• Prohibir expresamente "saltar" dende o posto de condutor ao chan.
• Utilizar as asas e chanzos instalados para tal efecto para acceder ao vehículo.
• Manter, sempre, 3 puntos de unión co vehículo cando baixamos/subimos, ben 2 pés e unha man, ou dúas mans e un pé.
• Non portar obxectos nas mans mentres subimos/baixamos.
• Instalar espellos retrovisores de regulación eléctrico dende o interior do habitáculo.

As caídas ao mesmo nivel son as que suceden no interior do vehículo e se producen ou ben porque o chan estea sucio e poidas esvarar ou porque camiñes de xeito inapropiado (correndo polos corredores, empurrando aos compañeiros, etc). Para previr estas caídas debes manter limpo o autobús e camiñar por el de xeito apropiado.

Causas:

• Ter precaución á hora de transitar por zonas de pavimento desigual, prestando especial atención á posible existencia de obstáculos.
• Pavimento en mal estado.
• Chans sucios ou escorregadizos.
• Desniveis e chans irregulares.
• Tropezo con obxectos situados nas cocheiras.
• Falta de orde e limpeza.
• Utilización de calzado inadecuado.
• Esvaróns con substancias derramadas no chan.
• Escasa iluminación e/ou sinalización.

Prevencións:

• Ter precaución á hora de transitar por zonas de pavimento desigual, prestando especial atención á posible existencia de obstáculos.
• Respectar os sinais existentes nas zonas de traballo e de paso.
• Utilizar calzado con adoite antideslizante, en caso de ser necesario.
• Manter un axeitado nivel de orde e limpeza, limpando as zonas de tránsito periodicamente.
• Evitar, ou na medida do posible eliminar, os vertidos xa que poden provocar esvaróns.
• Non almacenar e deixar que almacenen obxectos en ás zonas de transito aínda que isto sexa de forma provisional.
• Sinalizar os desniveis, obstáculos, irregularidades que se encontren no chan; así mesmo sinalizar debidamente os chanzos (cando se trata de 1 só chanzo, e se encontra nunha vía de paso ou corredor).
• Manter unhas correctas condicións de iluminación nas zonas de paso e de traballo.
• Uso de calzado axeitado; con adoite antideslizante.
• Limpar inmediatamente sempre que se produza unha vertedura.

Os golpes produciranse como consecuencia dun accidente do vehículo, que serán golpes que proceden do exterior aínda que afectarán aos ocupantes do interior. Tamén se poden producir ao chocarnos con elementos do vehículo como poden ser portas, asentos, ventás, etc.

No primeiro caso para previr estes posibles golpes, debes ir correctamente sentado no teu asento e co cinto de seguridade enganchado.

No segundo dos casos, a actuación fundamental é que manteñas un comportamento adecuado no autobús, xa que moitos dos golpes se poden producir por correr polos corredores, por falta de atención, etc.

Causas:

• Falta de atención ao entrar ou saír do vehículo.
• Inadecuada manipulación da equipaxe ou de ferramentas tales como desaparafusador ou alicates para realizar pequenas reparacións.
• Operacións de limpeza do vehículo e a cocheira.
• Iluminación inadecuada.
• Uso de ferramentas defectuosas, gastadas, etc.
• Proxección de area, etc. durante o lavado do vehículo con auga a presión.
• Proxección de líquidos (aceite, líquido de freos, etc.) durante o proceso de comprobación ou reposición de niveis.

Prevencións:

• Poñer atención para entrar e saír do vehículo.
• Mantemento preventivo e reparador dos vehículos.
• Ler detidamente, e conservar os manuais de uso dos equipos de traballo.
• Utilizar as ferramentas axeitadas ao tipo de reparación a realizar, asegurando o correcto estado destas e utilizando luvas para evitar cortes.
• Prestar especial atención ao estado da calzada (existencia de pedras ou grava) evitando circular en paralelo con outros vehículos no caso de que se dean as circunstancias anteriores.
• Aumentar a distancia de seguridade no caso de que o vehículo dianteiro desprenda pedras ou outros obxectos que poidan bater coas lúas do noso vehículo.
• Utilizar lentes de protección á hora de revisar ou repoñer os niveis de líquidos do vehículo.
• Comprobar, antes de realizar a tarefa, que existe iluminación axeitada para o desempeño desta.
• Utilizar elementos de protección colectivos nas tarefas de lavado de vehículos para illar o posto de traballo de posibles proxeccións (ex. pantallas).

Tes o posible risco de caída de obxectos, como por exemplo de mochilas, que coloques nos portaobxectos superiores aos asentos. Para evitalo, o máis recomendable é que as mochilas as coloques ao teu lado á altura do chan.

Prevencións:

Realizar un axeitado manexo da carga, seguindo as seguintes recomendacións:

• Examinar as dimensións desta, co obxecto de localizar as zonas de mellor agarre.
• Flexionar as pernas mantendo as costas rectas.
• Suxeitar a carga con ambas as dúas mans, fronte ao corpo, preto deste e á altura das cadeiras.
• Se a carga é moi voluminosa ou pesada, de maneira que o manexo sexa difícil, é preferible solicitar a axuda doutra persoa para a súa manipulación.
• Almacenar axeitadamente os vultos ou cargas no maleteiro, de forma que se encontren colocados de forma estable, utilizando, se é o caso, os elementos auxiliares necesarios para suxeitalos axeitadamente.

Causas: As condicións ambientais dentro do vehículo, poden influír en que a condución sexa máis ou menos segura.

Medidas Preventivas:

• Utilización de roupa de traballo axeitada á temperatura que exista no interior.
• Instalación de sistemas de calefacción e aire acondicionado e revisións periódicas destas.
• Utilización de pantallas móbiles para protexer o sol.
• Evitar correntes de aire e controlar o nivel de humidade.
• Ventilar periodicamente o vehículo mediante a apertura das xanelas

Os factores ambientais, poden influír dun xeito determinante na seguridade na condución dos autobuses de transporte escolar, especialmente no caso das condicións que non pode controlar o condutor xa que proceden do exterior do vehículo.

O risco de accidente de tráfico será moito menor cando as condicións sexan máis favorables, que cando se produzan situacións adversas como forte vento, chuvia, neve, placas de xeo, néboa, etc.

Medidas Preventivas:

• Manter a distancia de seguridade cos vehículos que nos preceden.
• Con visibilidade reducida, que nos impida realizar unha condución segura, deteremos o vehículo nun lugar apropiado e non continuaremos a viaxe ata que se produza unha melloría.
• No caso de neve, debemos levar cadeas, roupa de abrigo, unha lanterna, o teléfono móbil cargado e o depósito de combustible cheo. Circularemos polo carril dereito, deixando o esquerdo libre para o paso de maquinas quitaneves.
• No caso de quedar bloqueados na estrada, manteremos o motor en punto morto, coa calefacción acendida e abrindo de cando en vez as xanelas.
• Utilización correcta da iluminación.
• Utilización de luces antinéboa e luces de curto alcance en situacións de forte chuvia.
• Ante refachos de vento forte, manteremos con firmeza o volante do vehículo sen dar xiros bruscos.

Causas:

• Deseños antigos de vehículos e pouco adaptados á condución.
• Malas posturas dos condutores.
• Mal estado da calzada.
• Amortecemento defectuoso do vehículo.

Medidas Preventivas:

• Deseño de asentos ergonómicos que minimicen ao máximo esas vibracións.
• Mantemento periódico do vehículo, revisando os mecanismos de amortecemento.
• Adecuar a velocidade ao estado da vía pola que se circula.
• Se as vibracións son continúas, comunicarase ao servizo de mantemento do vehículo para que realice unha revisión por parte de persoal especializado.

Causas:

• Ruídos provocados polo propio vehículo.
• Ruídos provocados polos vehículos próximos.
• Barullo provocado polos menores no interior do autobús.

Medidas preventivas:

• Avaliación dos niveis de ruído existentes.
• Correcto mantemento do vehículo.
• Control aos menores

Causas: Poden deberse ao contacto tanto con medios quentes como fríos.

Medidas preventivas:

• Illar termicamente as superficies quentes ou frías.
• Sinalizar as posibles zonas de risco

Causas:

• Mantemento dunha postura inadecuada no posto de condución. Excesivo tempo na mesma postura.

Medidas Preventivas:

• Bo deseño do posto de traballo. Debe ser o máis ergonómico posible para que poida exercer o seu labor con comodidade.
• No deseño das cabinas terase en conta que estas sexan cómodas con independencia da estatura e tamaño do condutor. Por iso debe dispoñer de asentos plenamente axustables e mandos axeitadamente dispostos.
• Os axustes do asento e do volante buscarán un deseño que encontre posicións cómodas e ergonómicas para brazos, pernas e madeiro.
• Axuste e uso apropiado de todos os espellos retrovisores do vehículo.

Ante un accidente de tráfico pódese producir un incendio no vehículo. Para poder apagalos, están os extintores contra incendios que deben estar situados no interior do autobús.

A súa utilización non é sinxela e non é apropiada para menores, xa que son obxectos de moito peso e ademais desprenden substancias que poden ser prexudiciais, así que, sempre que poidas, deixa o seu manexo en mans do condutor ou acompañante e non os utilices a non ser que sexa absolutamente necesario.

Causas:

• Por defectos de mantemento, actuación dos usuarios.
• Mantemento inadecuado do vehículo (circuíto eléctrico, motor, fugas de combustible, partes que poidan dar lugar a faíscas ou chamas).
• Existencia de cigarros mal apagados.

Prevencións:

• Levar un extintor de incendios de incendios ABC no vehículo, en función do número de viaxeiros que poida transportar, Orde de 27 de xullo de 1999 pola que se determinan as condicións que deben reunir os extintores de incendios instalados en vehículos de transporte de persoas ou de mercadorías.
• Non fumar no vehículo.
• Informar da correcta forma de actuar no caso de presentarse unha emerxencia de tipo incendio; así como do correcto uso dos extintores.
• Realizar un axeitado mantemento inicial e periódico do vehículo.
• Se se realiza algún tipo de revisión do motor, circuíto eléctrico ou parte do vehículo susceptible de producir chamas ou faíscas por parte do usuario, procurar levar a cabo estas en lugares cunha ventilación axeitada.
• Levar un extintor de incendios.
• Informar da correcta forma de actuar no caso de presentarse unha emerxencia de tipo incendio; así como do correcto uso dos extintores.

O atropelo pódese producir mentres estás a esperar ao autobús ou ben mentres sobes ou baixas deste. Pódeo provocar o propio autobús ou calquera outro vehículo que poida circular preto.

• Se se trata do momento en que estás a esperar na parada do autobús, as medidas de prevención que debes seguir é esperar ao autobús na zona designada para iso e lonxe da estrada para evitar o posible perigo doutros vehículos. Ademais no debes camiñar por detrás do autobús xe que pode dar marcha atrás e provocar un atropelo.
• No caso da suba e baixada do autobús, o risco vén doutros vehículos que estean preto. Para iso a medida de prevención que debes seguir é mirar detidamente a ambos os dous lados do autobús e asegurarche que non se achega ningún vehículo no momento da suba ou baixada deste e cruzando sempre polo paso de peóns máis próximo á parada do autobús. Recorda que se o paso ten un semáforo, poderás cruzar só cando teña a luz verde para peóns.

Medidas preventivas a ter en conta polo condutor:

• Realizar revisións preventivas e reparadoras dos vehículos.
• Información e formación de reciclaxe para os traballadores.
• Uso obrigatorio de pezas de Alta Visibilidade, sempre que teñamos que abandonar o vehículo.
• Contar con toda a información sobre a liña que temos que desenvolver: zonas, paradas, número de nenos, etc....
• Evitar a realización de movementos bruscos.
• Respectar é espazo de traballo deseñado polo fabricante do vehículo, sen enchelo con elementos estraños.
• Prohibir a presenza de vultos/obxectos, nas zonas de paso, aínda que sexa de forma provisional.
• En caso de producirse unha vertedura, este, será limpada de forma inmediata.
• Axudar a subir/baixar os nenos, ou ás recepcións e entregas destes.
• Uso obrigatorio de vestimenta (Chaleco), de Alta Visibilidade.

As causas principais do stress laboral nos condutores profesionais son:

Adaptación aos horarios de traballo.

Constante adaptación aos cambios correspondentes que pode ocasionar somnolencia e fatiga. Tamén pode producir unha dificultade nas súas relacións persoais pola necesidade de traballar os fins de semana, durmir fóra do seu domicilio, ter a obriga de vivir coa equipaxe preparada, adaptarse a comidas e aloxamentos descoñecidos, etc.

Horarios ríxidos.

Normalmente, estes traballos réxense por programas nos que as horas de saída e chegada son fixas, obrigando os condutores a cumprilas rigorosamente independentemente do estado da vía pública, as condicións climatolóxicas, etc. Isto produce situacións de tensión emocional coa conseguinte aparición do stress.

Trato co público.

Calquera traballo que teña relación co público esixe unhas condicións psicolóxicas especiais. No caso do transporte de viaxeiros, sobre todo en caso de escolares e menores estes problemas multiplícanse. Tamén é un risco a posibilidade de discusións, mesmo agresións, etc. Ademais, teñen que convivir con outros vehículos, coa normativa de tráfico, cos axentes, etc.

Accidentes.

O sector de transporte ten un alto risco de accidentes, mesmo cando unha lesión non reviste gravidade, sobre todo no transporte de escolares e menores, o transtorno por stress post traumático pode provocar unha minusvalidez prolongada que, nalgúns casos, obriga a cambiar de traballo.

Métodos de traballo.

As expectativas dos empresarios e a necesidade económica dos traballadores, así como certas modalidades de remuneración, forzan aos condutores a prestar servizo durante un número de horas excesivo.

Concentración sostida.

A condución de vehículos require unha gran concentración en xeral, e, a de transportes moito máis debido ao risco para terceiras persoas e ao carácter profesional dos transportistas. Por iso, esta concentración sostida durante toda a xornada pode xerar, tamén situacións de stress.

Perdas auditivas.

Poden aparecer pola exposición prolongada ao ruído do motor, risco que se incrementa co mantemento deficiente, os illamentos defectuosos ou o mal illamento da cabina. É rechamante que as perdas máis importantes se localizan no oído próximo á xanela.

Deficiencias nutricionais.

As longas xornadas de traballo con comidas rápidas e fóra do domicilio, mesmo con comidas no propio vehículo impiden unha alimentación axeitada e equilibrada, que é algunhas situacións extremas poden provocar deficiencias nutricionais.

Consumo de alcohol e drogas.

O consumo de diferentes medicamentos como antigripais, analxésicos, antihistamínicos de forma ocasional ou o consumo continuado de fármacos psicoactivos, antihipertensivos, etc. poden alterar as condicións psicofísicas do condutor, ao provocar somnolencia, déficit na súa capacidade de atención ou no tempo de reacción, sobre todo cando se combinan coas bebidas alcohólicas que xa por si mesmo, constitúe un problema de saúde importante neste colectivo.

As posibles causas de poder ter un accidente de tráfico poden ser:

• Posible mal estado do pavimento.
• Fallos nos elementos de seguridade como freos, luces, bucina...
• Mala visibilidade ou escasa iluminación.
• Exceso de velocidade.
• Distracción con elementos alleos á condución como por exemplo o uso de teléfono móbil, GPS, cambio de emisoras durante a condución.
• Anuncios e obxectos circundantes ao vehículo.
• Consumo de alcohol ou certos fármacos.
• Cansazo e somnolencia debido ao exceso de horas ao volante.
• Acondicionamento inadecuado do vehículo (asento, volante, espellos).
• Aparición de fatiga, estrés, ansiedade, sono, desmotivación por factores diversos, etc.
• Tránsito de persoas ou outros vehículos nas zonas reservadas ao autobús / autocar.
• Cegamentos provocados polas luminarias da calzada, o sol ou outros vehículos.

Prevencións:

• Manter unha velocidade axeitada en todo momento á vía pola que se transita.
• Realizar as revisións periódicas establecidas para o vehículo.
• Respectar as normas de tráfico establecidas no Código de Circulación.
• Evitar calquera tipo de distracción ao volante, non utilizando sistemas de comunicación co vehículo en marcha, salvo os estritamente imprescindibles.
• Non inxerir bebidas alcohólicas, por moi pequena que sexa a cantidade, tampouco comidas copiosas.
• Ler as instrucións dos medicamentos evitando, sempre que sexa posible, a inxestión daqueles que provoquen somnolencia.
• Evitar manter conversacións prolongadas con pasaxeiros: Axudará o illamento acristalado do posto de condutor, unha visión global do corredor do autocar e unha comunicación por altofalante para transmitir algunha recomendación aos pasaxeiros.
• Comprobar, antes de arrancar o vehículo o axeitado estado e posición de espellos, volante, asento, así como dos elementos de seguridade e aviso (luces, freos, bucina).
• Establecer pautas de descanso apropiadas, realizando tanto os descansos necesarios durante a condución como entre xornada e xornada.
• Realizar paradas só naquelas zonas autorizadas.
• Ante calquera situación potencialmente conflitiva parar o vehículo en lugar seguro para resolvela.
• En caso de avaría, utilizar os dispositivos de sinalización de emerxencia: luces de "warning", triángulo, chaleco reflectante.
• Utilizar as antucas do coche, lentes de sol e regular axeitadamente o espello retrovisor interior para evitar, na medida do posible, os cegamentos.
• Ao estacionar o vehículo, poñer o freo de man, apagar o motor e utilizar os calzos de suxeición en caso de ser necesario.

• Coñecemento profundo do código de circulación.
• Mantemento correcto do vehículo.

• Eliminación das condicións perigosas dos arredores das empresas coa colaboración das autoridades públicas competentes.
• Revisión e mantemento axeitado dos medios de transporte, especialmente os elementos de seguridade tales como freos, luces, pneumáticos, etc.
• Facilitar o transporte de ida e volta aos traballadores.
• Formación en materia de seguridade vial aos traballadores.
• Instrucións e campañas informativas relativas á seguridade vial.

Formación dos traballadores

Os condutores deben recibir unha formación axeitada en materia de prevención dos riscos relacionados coa condución que xa explicamos anteriormente. Unha formación axeitada debería incluír as seguintes materias:

• Seguridade vial.
• Técnicas de afrontamento ante situacións límite.
• Técnicas de relaxación e control do stress.
• Técnicas de control da dor de costas e colo.
• Técnicas de atención ao público.
• Primeiros auxilios en caso de accidente.

No caso de carecer desta formación, a súa responsabilidade debe limitarse á súa propia protección e á petición de axuda urxente, xa que o condutor aumenta o risco se intenta adoptar medidas de emerxencia para as que non está preparado nin equipado.

Se tamén son os responsables da carga e descarga da mercadoría, necesitan formación sobre técnicas de levantamento de cargas e han de dispoñer de medios auxiliares para manipular a mercadoría sen esforzos excesivos.

Os empresarios deben esixir aos condutores que se ateñan ao conxunto de disposicións en materia de seguridade, tanto as publicadas na lexislación vixente coma as instrucións específicas de control dos riscos de cada empresa.

O investimento en vehículos de última xeración e a súa correcta inspección, reparación e mantemento periódicos, reducirá as avarías e conseguintemente os accidentes reduciranse de forma drástica.

Hai que conceder aos condutores o tempo necesario para revisar o seu vehículo antes de iniciar o traballo e non deben ser obxecto de sanción por negarse a conducir se o seu funcionamento non é correcto.

Na maioría dos países aprobáronse leis e regulamentos determinando o número de horas e de quendas que poden realizarse sen un período de descanso. O Regulamento 561/2006 CE, regula o tempos de condución e descanso dos condutores profesionais, e o RD 902/2007 os tempos de traballo dos tabajadores do transporte, (condutores).

Como norma xeral de prevención de riscos, deberase dispoñer as quendas de traballo de forma que o stress dos condutores se reduza ao mínimo e as súas preferencias persoais sexan tidas en conta na medida do posible.

A información aos condutores sobre unha conduta consciente dende o punto de vista hixiénico sanitario e animalos á posta en práctica de hábitos saudables é outro dos piares da prevención de riscos neste colectivo. Campañas informativas e tratamento individual nos exames de saúde sobre axudas equilibradas, efectos nocivos do tabaco, alcohol e outras drogas, consumo racional de fármacos, programas de exercicio físico, manipulación correcta de cargas, etc. son algúns exemplos desta liña preventiva que cada vez ten que adquirir maior importancia.

O deseño ergonómico do posto de condución vai contribuír ao control dos riscos derivados da carga física. Para iso necesitaremos:

Cabinas de condución ben deseñadas, con asentos plenamente axustables e mandos axeitadamente dispostos. É conveniente considerar situacións especiais como sobrepeso ou unhas extremidades demasiado curtas ou longas.

Os axustes do asento e do volante deben coordinarse para que todos os profesionais incluídos na escala de deseño encontren posicións cómodas e ergonomicamente correctas para brazos, pernas e madeiro.

O taboleiro de instrumentos debe ser graduable para optimizar o acceso aos mandos e a visibilidade dos instrumentos. O axuste do taboleiro debe coordinarse co do volante.

A redución do tamaño do volante mellora as relacións entre os espazos.

O deseño á entrada do posto de condución debe evitar todo aquilo no que se poida tropezar. Os chanzos de acceso deben ter todos a mesma altura e unha profundidade axeitada.

O asento do condutor debe dotarse dun total de cinco mecanismos de regulación: lonxitude, altura, ángulo do respaldo, ángulo da base e apoio lumbar. Xa que a experiencia demostra que o axuste manual ata alcanzar a posición ideal é laborioso, sería ideal a posibilidade de existencia dalgunha forma de rexistro electrónico que permitise a cada condutor recuperar os seus axustes.

Os sistemas de amortecemento do asento deben poder ser regulados en función do peso do condutor.

En transporte por estrada, é conveniente dotar dun cinto de seguridade con tres puntos de ancoraxe e un repousacabezas.

A tensión derivada da vibración do corpo no posto de condución é moderada nos autobuses modernos en comparación con outros vehículos comerciais, e é moi inferior ao establecido como máximo nas normas internacionais.

O nivel de ruído no posto de condución non adoita ser perigoso para a capacidade auditiva se se cumpren as normas de mantemento e a cabina está convenientemente illada. Aínda así, é conveniente eliminar os sons de alta frecuencia xa que son irritantes e dificultan a concentración.

Todos os mandos de axuste e reparación situados no posto de condución deben instalarse de maneira que sexan doadamente accesibles. Como o número de mandos é elevado, convén agrupar os interruptores de acordo co seu uso. Os que se usan con máis frecuencia (apertura de portas, freos, limpaparabrisas, etc.) deben colocarse en área de acceso principal, e os menos empregados (aire acondicionado, carteis indicadores, etc.) poden colocarse nun panel de control lateral.

A información que achegan os instrumentos e testemuñas luminosas do vehículo debe limitarse ao imprescindible. A informática aplicada aos vehículos permite substituír numerosos instrumentos e indicadores por un display informativo de cristal líquido montado no cadro de mandos. A pantalla mostrará, unicamente, os datos necesarios en cada situación. En caso de avaría unha descrición do fallo acompañada de instrucións breves e concisas, sen pictogramas difíciles de interpretar, proporcionará ao condutor unha información moi valiosa. As indicacións de avaría pódense xerarquizar en función da súa importancia.

Os sistemas de calefacción adoitan acondicionar o interior do vehículo con aire quente, pero para lograr verdadeira comodidade convén incrementar a proporción de calor radiante, p. ex., quentando as paredes laterais. Isto lógrase facendo circular o aire quente a través de paneis perforados que, deste modo, adquirirán a temperatura axeitada.

No posto de traballo do condutor empréganse grandes superficies acritalar para mellorar a visibilidade e, tamén, por motivos estéticos. Estas ventás favorecen o requentamento do interior pola acción dos raios solares polo que é aconsellable a instalación de aire acondicionado.

A calidade do aire no posto do condutor depende, en boa medida, da atmosfera exterior. Cando o tráfico é denso, o que acontece habitualmente na cidade, alcánzanse con facilidade concentracións transitoriamente elevadas de monóxido de carbono e emisións de motores diesel polo que, nestas circunstancias, se aconsella circular coa xanela pechada. De calquera modo, a situación mellora substancialmente se as tomas de aire externas se sitúan en lugares máis despexados, como o teito do vehículo en lugar do frontal. Así mesmo, é conveniente usar filtros de retención de partículas.

Unha parte importante da actividade dos condutores de transporte público é a venda e cobramento de billetes, o manexo dos dispositivos de información aos pasaxeiros e a comunicación cos centros de coordinación e control. Normalmente utilizáronse para estas actividades equipos independentes situados no espazo de traballo dispoñible e, polo tanto, moitas veces difíciles de alcanzar polo condutor. Hai que procurar, dende o inicio do deseño dos coches, que estes dispositivos estean integrados no resto de instrumentos, sobre todo os referidos aos controis da pasaxe e os paneis de información.

Por último, é fundamental a propia avaliación do condutor sobre o seu espazo de traballo, xa que son os que mellor poden evidenciar as deficiencias que, mesmo para os técnicos, poden pasar inadvertidas. Detalles considerados menores como a colocación da bolsa do condutor, a percha para colgar a chaqueta, o deseño dos caixóns das moedas, e outros detalles aparentemente nimios, poden resolverse coa súa axuda, co conseguinte elemento de satisfacción destes profesionais.

A Orde do Mº de Fomento 1230/2013, de 31 de maio, establece as normas de control en relación cos transportes públicos de viaxeiros por estrada, en no seu artigo 10, recolle a recomendacions en materia de seguridade nos transportes regulares e discrecionais de viaxeiros en autobús, que dí o seguinte:

As empresas transportistas deberán arbitrar os medios necesarios para garantir que os viaxeiros han ter acceso a unha información mínima suficiente sobre as máis relevantes disposicións de viaxe e elementos con que conta o vehículo destinados a garantir a súa seguridade, desde o momento en que acceden ao vehículo ou inmediatamente antes.

E para elo, dita información, que poderá ser comunicada oralmente ou a través de calquera medio gráfico ou audiovisual, deberá facer referencia como mínimo aos seguintes extremos:

1. Localización de portas, accesos e saídas de socorro, así como a forma máis adecuada de utilizalas.
2. Ubicación de extintores.
3. Utilización de cintos de seguridade, cando o vehículo conte con eles.
4. Existencia de botiquín de primeiros auxilios.
5. Disposicións sobre colocación de equipaxes e vultos de man.
6. Obligatoriedad de seguir as indicacións do condutor e demais persoal acreditado da empresa relativas a higiene, seguridade e cumprimento das normas que lles afectan por parte dos viaxeiros.
7. Principais recomendaciones a seguir en caso de urxencia.

En relación co mesmo e ante a posibilidade de que nos atopemos cunha emerxencia durante a condución en ruta, debemos de ter en conta a posibilidade de ter que realizar unha saída de todas as persoas que se encontran neste, a continuación imos tratar esta posible incidencia, así como a forma correcta de actuar, sen que se xeren máis riscos dos que produciron a propia emerxencia na que nos vemos obrigados a actuar.

O condutor debe evacuar o autobús cando:

• O autobús incendiouse ou existe a ameaza dun incendio.
• O autobús detívose sobre ou próximo a un cruzamento de ferrocarril e a estrada.
• Existe o perigo inminente dun accidente.
• Existe a necesidade de evacuar rapidamente o autobús debido a un derramo de materiais perigosos.

Procedementos xenerais.

• Determine se a evacuación é a acción máis segura e cal e o mellor tipo de evacuación, se pola porta dianteira, traseira, lateral ou unha combinación das portas. Tamén pode evacuar polo teito ou as ventás.
• Asegure o autobús:
  • Aplicando os freos de estacionamento e apagando o motor.
  • Quitando a chave de arranque e activando as luces de advertencia.
• Se o tempo o permite, notifique á empresa o lugar, as condicións e o tipo de axuda que se necesita.
• Chame ao 112 e orde a evacuación:

Cando sexa posible, asigne dous estudantes maiores e responsables como asistentes en cada saída de emerxencia. Enséñalles como deben axudar aos demais estudantes a baixar do autobús. Asigna outro estudante para que conduza aos estudantes a un "lugar seguro" despois da evacuación (punto de reunión se o houbese, ou zona segura resgardada do tráfico rodado, ou doutras zonas potencialmente perigosas). Non obstante, podemos encontrarnos con que non haxa ningún estudante maior e responsable no autobús no momento da emerxencia.

Polo tanto, os procedementos de evacuación de emerxencia deben explicarse a todos os estudantes. Isto inclúe asegurar que saiban o lugar e a operación das distintas saídas de emerxencia e a importancia de escoitar e seguir todas as instrucións que se lles dea.

Algunhas suxestións para determinar un lugar seguro:

1. Un lugar seguro para os estudantes estará polo menos a 15 mtrs., de distancia da estrada en dirección do tráfico que vén de fronte. Isto evitará que sexan golpeados por materiais se outro vehículo choca co autobús.
2. Dirixe os estudantes en dirección oposta ao vento dende o autobús se hai un incendio presente.
3. Conduce os estudantes tan lonxe das liñas de ferrocarril como sexa posible e en dirección de calquera tren que vinga de fronte.
4. Leva aos estudantes en dirección contraria ao vento dende o autobús polo menos a 30 mtrs., de distancia se existe o risco dun derramo de materiais perigosos.

Consellos:

• Non mova a ningún estudante que vostede crea que sufriu unha lesión no Pescozo ou a columna vertebral, a menos que a vida deste estea en perigo inmediato xa que se deben utilizar procedementos especiais para mover as vítimas de lesións no pescozo ou a columna vertebral para evitar lesións adicionais.
• Revisa o interior do autobús para asegurar que non haxa ningún estudante no autobús.
• Reúnete cos estudantes que están a esperar e verifique que estean seguros.
• Protexe o lugar. Sinalizando a de advertencia de emerxencia segundo sexa necesario e apropiado.
• Prepare a información para as persoas que responden a emerxencias.

O estado e a evolución das lesións derivadas dun accidente sufrido por un vehículo escolar, dependen en gran parte da rapidez e da calidade dos primeiros auxilios recibidos. É por iso, que é necesario que tanto o condutor do autobús como o monitor responsable do grupo de nenos ao seu cargo, posúan coñecementos básicos en Primeiros Auxilios e actúen cun especial coidado ao tratarse de nenos de curta idade, os cales son máis vulnerables aos posibles danos que poidan sufrir.

Entendemos por primeiros auxilios ao conxunto de actuacións e técnicas que permiten unha atención inmediata ao accidentado antes de que chegue a asistencia médica profesional, co fin de que as lesións que se produciron non empeoren durante ese espazo de tempo.

Ante unha situación de emerxencia producida por un accidente no autobús, segue atentamente os seguintes PASOS:

Despois dun accidente, diríxete cara ás portas de saída. Se estás permanecen pechadas activa o botón de emerxencia para poder abrilas. A continuación abandona o autobús mantendo a calma.

Para facer a saída máis ordenada, utiliza sempre a porta de saída que tes diante. Nunca vaias cara a atrás porque dese modo se poden provocar tapóns no autobús que dificulten a saída dos teus compañeiros.

1. Debemos manter a orde na saída e axudaremos os compañeiros de menor idade e aqueles que precisen axuda porque teñen mobilidade reducida, como poden ser compañeiros con pernas escaioladas, en cadeira de rodas, etc.
2. Os botóns de emerxencia que desbloquean as portas, adoitan ser vermellos e negros, aínda que non son reflectantes, polo que non se ven na escuridade. Despois de accionalos, as portas quedan desbloqueadas nuns segundos, e podemos empurralas manualmente case sen esforzo.
3. Algúns autobuses tamén dispoñen de trapelas no teito para que a saída sexa máis doada nos casos de que poida envorcar.
4. Abandonaremos o autobús rápida pero ordenadamente, deixando nosos efectos persoais. Situarémonos nun lugar seguro afastados do autobús e do resto do tráfico.
5. Solicitaremos axuda aos servizos de socorro: 112, facilitando todo tipo de detalles do accidente como lugar, vehículos implicados, etc.

Así mesmo aplicaremos as normas básicas de primeiros auxilios as cales permiten evitar outros accidentes (PAS).

Consiste por esta orde en: PROTEXER, AVISAR, SOCORRER.

Protexer os feridos Antes de actuar, debémonos asegurar de que tanto o accidentado coma o resto de ocupantes do vehículo están fóra de todo perigo. Temos que separar o persoal do vehículo accidentado, xa que podemos ter o risco de que se produzan explosións ou desprendementos de partes deste que poidan danar aínda máis os ocupantes do autobús. Avisar os servizos de socorro Daremos aviso aos servizos sanitarios do modo máis rápido posible, de modo que inmediatamente despois poidamos socorrer ao accidentado mentres esperamos a axuda. Ao dar o devandito aviso hai que especificar unha serie de datos como o lugar, tipo de accidente, número de feridos, identificación da persoa que chama. Recoméndase que non abandonemos a comunicación ata que nolo digan. Actuación. Socorrer os feridos. Para iso débese comprobar o seu: Unha vez protexemos o accidentado e avisado aos servizos sanitarios correspondentes, procederemos a avaliar o estado do lesionado.

A avaliación dos danos do accidentado realizarase no lugar dos feitos co fin de establecer prioridades e adoptar as medidas necesarias.

Consta da valoración primaria e a secundaria.

O seu obxectivo é identificar as situacións que supoñen unha ameaza seria e que poden supoñer risco para a vida. Por iso hai que observar os seguintes aspectos:

A) Ou estado de conciencia

O accidentado esta consciente; afrouxámoslle a roupa, tapámolo, e colocámoslle tombado no chan coas pernas elevadas (formando 45º).

B) A respiración

O accidentado respira: pasámolo á posición lateral de seguridade; comprobando periodicamente que se mantén a respiración.

O accidentado non respira: comprobamos a presenza de pulso, se existe, pasamos a realizar as seguintes manobras:

Se non respira por causa dun traumatismo (golpe).

1. Pasamos a realizar a respiración artificial: colocámonos ao lado do accidentado; realizamos unha hiperextensión do colo (colocamos unha man sobre a fronte do accidentado e a outra detrás do colo, empurrando deste cara a arriba de tal forma que se eleva o queixo do accidentado.
2. Tapamos o nariz do accidentado, e coa maior cantidade de aire que sexamos capaces de manter, e selando a boca sobre a del o mellor que poidamos, insuflamos ese aire.
3. Retirámonos para que saia o aire; e repetimos a operación.
4. Se non somos capaces de insuflar o aire, é probable, que a vía aérea do accidentado non este correctamente aberta (volver facer a hiperextensión).
5. Debemos continuar realizando a respiración artificial, ata que se recupere a natural, ou ben ata que cheguen os servizos médicos.
6. Comprobaremos periodicamente que o accidentado permanece con pulso.

C) A circulación sanguínea. Pulso

O operario ten pulso: mantemos a respiración artificial ata que se continúe a natural ou ata que cheguen as asistencias médicas.

• O traballador non ten pulso: o a mesma posición no que o temos, pasamos a facer a R.C.P.
• Buscamos no peito do accidentado o esterno, para iso colocamos as mans entrelazadas, no punto medio da liña imaxinaria que uniría as dúas mamilas.
• Colocados desta forma facemos compresión (deixando caer o peso do noso corpo sobre o accidentado, cos brazos estendidos), ata que o esterno baixe 2 ou 3 cmtrs.
• Tanto se realizamos a masaxe, cun só socorrista, coma se esta tarefa se realiza coa axuda de varias persoas, debemos de dar dúas insuflacións, e 30 compresións; intentando chegar a dar un total de 100 compresións por minuto.

A R.C.P., non se debe parar ata:

• A recuperación do accidentado
• A chegada das asistencias médicas.
• Transcorridos 30 minutos sen pulso no accidentado.

D) Existencia de Hemorraxias

Cando as feridas cursan con abundante sangrado, falamos de hemorraxias, que segundo onde se presenten poden ser externas (vemos o sangrado), internas (o sangue flúe polo interior do corpo e non se pode ver), e exteriorizadas (hemorraxias nasais, de oído, etc...).

• Hemorraxia externa arterial: o sangue sae a cachón, e é de cor vermella intensa.
• Hemorraxia externa venosa: o sangue cae fluíndo (por gravidade), e a súa cor é máis escura.
• Hemorraxia interna: perdida paulatina da conciencia, sensación de mareo pel pálida e sudorosa, respiración moi superficial e a nivel abdominal, pulso débil e rápido.

Como actuar:

• En pequenos sangrados aplicaranse compresas de gasa, para intentar paralo.
• En hemorraxia de tipo venoso: taponar a ferida con apósitos, colocando o membro ou zona no que se encontre a ferida máis alta que o corazón. Non retirar nunca os apósitos colocados na ferida, se estes se empapan, colocar outros por enriba. Nunca aplicar torniquete.
• En hemorraxias de tipo arterial, tapar a ferida, e realizar compresión nas zonas de pulsos centrais ou periféricos (axila, ingre, bonecas, parte posterior do xeonllo, etc...).
• Nas hemorraxias nasais realizar compresión nos laterais das foxas nasais.
• Nas hemorraxias internas non podemos realizar ningún tipo de manipulación; unicamente se debe dar traslado ao accidentado ao centro hospitalario máis aproximo; este traslado será realizado preferentemente en ambulancia ou outro vehículo especializado e medicanizado.

Unha vez superada a valoración primaria ocuparémonos do resto das lesións.

Habería que valorar os seguintes aspectos:

1. Cabeza: Debemos buscar se hai feridas no coiro cabeludo e cara, saída de sangue por nariz, boca ou oídos, lesións nos ollos e outros aspectos como pel fría, etc.
2. Colo: Debemos tomar o pulso e afrouxar as pezas axustadas.
3. Tórax: Examinaremos se existe algunha ferida e se se queixa da dor ou se ten dificultades para respirar.
4. Abdome: Revisar feridas, comprobar se está moi duro ao tacto e se se queixa de dor.
5. Extremidades: Debemos examinar brazos e pernas en busca de feridas e deformidades. Ademais debemos valorar a sensibilidade para descartar posibles lesións medulares.

Para poder realizar os primeiros auxilios, o autobús debe levar unha caixa de primeiros auxilios escolar.

É preferible que non teña chave e que poida transportarse doadamente.

Debe colocarse nun lugar accesible para o condutor e o acompañante, lonxe dunha fonte de calor para non o danar e fóra do alcance dos menores.

A caixa de primeiros auxilios, ademais debe levar un listado de teléfonos de urxencia adheridos e que sexan ben visibles. Entre eles estarán o de Urxencias (112), o do Centro Nacional de Toxicoloxía (91-5620420) e o do Centro de Atención Primaria que corresponda ao Centro Escolar.

O caixa de primeiros auxilios debe conter:

Gasas estériles, Apósitos impermeables, Soro fisiolóxico, Xabón líquida de PH neutro, Antisépticos, Auga osixenada, Lanterna e pilas de reposto, Tiritas, esparadrapo de papel e de tea, Luvas estériles, Tesoiras de punta redondeada, Pinzas, Bolsa de frío, Termómetro, Triángulos de tea para inmobilizacións e vendaxes.

• Conservar a calma en todo momento.
• Evitar as aglomeracións arredor do accidentado que entorpezan a actuación do socorrista.
• Ser organizados na actuación e na posterior evacuación do ferido.
• Non mover o ferido, xa que isto pode provocar o empeoramento das lesións xa existentes. Non obstante existen situacións nas que a mobilización será necesaria como poden ser casos nos que hai risco de explosión do vehículo.
• Examinar o ferido: Realízase unha avaliación primaria, para determinar a posibilidade de perda de vida e unha avaliación secundaria na que se controlarán as lesións que poden esperar ata a chegada do médico.
• Tranquilizar o ferido.
• Hai que manter a calor corporal do ferido.
• Avisar con rapidez o persoal sanitario.
• Realizar un traslado axeitado en vehículos como ambulancias.
• Non administrar nin medicación, nin alimentos nin bebidas.

A Federación Galega de Transporte de Viaxeiros en Autocar (TRANSGACAR) constituíuse en Santiago o día 9 de febreiro de 1998, como entidade sucesora da Asociación Empresarial Galega de Transporte de Viaxeiros en Autocar, constituída tamén en Santiago o 20 de decembro de 1988. Transgacar é unha entidade asociativa empresarial de ámbito autonómico, a cal, actualmente esta integrada por catro Asociacións Provinciais, por preto de 100 empresas, e mais de 1.000 vehículos e con case 1.500 empregados en toda Galicia.

Asociación Provinciais que compoñen Transgacar:

Asociación de empresarios de servizo regular de viaxeiros de Lugo, (TRANSGACAR-LUGO).

Asociación provincial de empresarios de transporte de viaxeiros por estrada de Pontevedra, (PONTECAR).

Asociación de empresarios de Ourense de transporte de viaxeiros en autocar, (ORENCAR).

Asociación de empresarios de transportes de viaxeiros en autocar de A Coruña, (TRANSGACAR-CORUÑA).

TRANSGACAR pola súa representatividade a nivel Galego, forma parte do Comité Galego de Transportes, órgano consultivo da Xunta de Galicia e representativo do sector do transporte na nosa Comunidade.

Esta guía da Federación Galega de Asociacións de Transporte de Viaxeiros en Autocar, Transgacar, nace ca pretensión de facilitar un instrumento que permita traballar na "Difusión e Promoción da Seguridade e Saúde Laboral no Transporte escolar e de Menores" en Galicia, mediante a promoción dunha da cultura preventiva entre os distintos participantes nesta importante actividade, tal e como fixa a Lei 31/1995 de Prevención de Riscos Laborais, que ten como principal obxectivo a promoción e a mellora das condiciones de traballo co fin de que a seguridade e a saúde laboral dos traballadores aumente.

Para, acadar este obxectivo, o empresario terá a súa disposición unha serie de ferramentas como son a información, a formación, a divulgación e a sensibilización, pero isto non será posible se, ademais, os traballadores da empresa non participan activamente na consecución do mesmo.

Esta guía, trata de contribuír a unha maior concienciación en materia de saúde e seguridade laboral, tanto dos empresarios como dos traballadores, e reducir así, os riscos relacionados coa actividade.

Federación Galega de Asociacións de Transporte de Viaxeiros en Autocar